Фирмата на зетот на американскиот претседател Доналд Трамп, Џаред Кушнер, „Афинити партнерс“, потврди за „Волстрит џурнал“ дека се повлекува од проектот за купување на зградата на Генералштабот во Белград, откако проектот предизвика протести. Како што наведоа, го прават тоа од почит кон народот на Србија и Белград, бидејќи значајните проекти треба да обединуваат, а не да разделуваат.
„Бидејќи значајните проекти треба да обединуваат, а не да разделуваат, и од почит кон народот на Србија и градот Белград, ја повлекуваме нашата апликација и се повлекуваме во овој момент“, изјави портпаролот на приватната инвестициска фирма на Кушнер, „Афинити партнерс“, пренесуваат српските медиуми.
Обвинителството за организиран криминал поднесе обвинение против министерот Никола Селаковиќ и уште тројца во случајот со Генералштабот. Како што пишува „Волстрит џурнал“, сè поконтроверзниот проект доби неочекувана завршница, на кој Кушнер, сега јавна личност и посредник во преговорите, работеше повеќе од две години.
Кризата со проектот во Србија започна кога администрацијата на претседателот Александар Вучиќ се обиде да ја отстрани заштитата на културното наследство од поранешниот воен комплекс на Генералштабот, кој тој имаше намера да го префрли на компанијата на Кушнер. Обвинителот го иницираше процесот, апсејќи еден службеник за наводно фалсификување документи и започнувајќи поширока истрага, потсетува „Волстрит џурнал“.
Како одговор, владејачката партија ја избегна истрагата со донесување две брзи мерки во парламентот, бришејќи го статусот на заштита на оваа и бројни други стари згради.
Противниците го осудија потегот како неуставен и коруптивен, велејќи дека Вучиќ и Владата на Србија се обидуваат да им се додворат на САД, додаде американскиот весник. Тие велат дека балканската земја – историски блиска до Москва, но со многу врски со Западна Европа – има многу што сака од администрацијата на Трамп, како што е укинување на санкциите врз својата единствена рафинерија за нафта.
„Вие го нарекувате инвестиција, ние го нарекуваме велепредавство“, рече Мариника Тепиќ, пратеничка од опозицијата во парламентот. Студентски демонстранти излегоа на улиците, а многумина ветија дека ќе го окупираат местото ако дојдат булдожерите, потсетува порталот.
Во понеделникот наутро, специјалниот обвинител објави дека поднел обвинение против министерот за култура Никола Селаковиќ и уште три лица за злоупотреба на службената должност и фалсификување документи поврзани со проектот.
Според досега достапните информации, потпишан е само еден договор за заедничко инвестирање помеѓу стратешки партнер од САД и Србија. Во фаза на нацрт се уште два договори кои подетално би го регулирале функционирањето на планираното заедничко вложување. Исто така, има нацрт на 99-годишен договор за закуп на земјиште, како и модел на договор за пренос на акции во заедничко вложување.
Бидејќи не се потпишани (или сè уште не се објавени), нивните одредби не можат да се спроведат. Но, останува првиот и основен договор, кој ги пропишува причините поради кои може да се раскине договорот. И дава можност, и покрај одлуката сам да го напушти проектот, инвеститорот да побара надомест на трошоците.
Во основа, постојат само неколку причини зошто таканаречениот инвестициски договор може да се раскине. Едната е неисполнување на претходните услови, т.е. услови што треба да доведат до формирање на заедничко друштво. Друга причина е неисполнување на обврските во самиот процес на основање на заедничко друштво. И третата причина е ако двете страни не склучат договор за закуп на земјиште и тоа не е регистрирано во катастарот.
Со оглед на тоа што во овој случај не е постигнато ниту отворање на заедничка компанија ниту издавање под закуп на земјиште (бидејќи оптоварувањата од парцелите не се избришани), договорот може да се раскине само врз основа на првата основа, а тоа е неисполнување на претходните услови.
Интересно е што договорот предвидувал дека само стратешкиот партнер може да го раскине договорот ако претходните услови не се исполнети. Во таа ситуација на Србија ѝ се даваат само пет дена по приемот на писменото известување да му ги плати на стратешкиот партнер – трошоците за раскинување, што е збир од трансакциски трошоци и еден милион евра. Друга причина зошто стратешкиот партнер би можел да бара компензација од Србија е ако државата прекршила една од дадените гаранции. Или тие гаранции се лажни или заведувачки и партнерот претрпел или може да претрпи загуба како резултат на тоа.
Тие гаранции, меѓу другото, подразбираат дека земјиштето е навистина во државна сопственост. Дека не е оптоварено со никакви товари (реституција, право на првенствено одбивање…), дека даноците на земјиштето и зградите се платени. Дали ова е во спротивност со сомневањето дека прекинувањето на заштитата за Генералштабот е направено преку документ креиран надвор од постапката, останува да се види.